Ιδεοληψίες και έμμονες ιδέες – Τι είναι;
Οι ιδεοληψίες και έμμονες ιδέες είναι επαναλαμβανόμενες, ενοχλητικές σκέψεις και εικόνες, που μπορεί απλώς να αποσπούν την προσοχή ή και να δημιουργούν σημαντικό πρόβλημα στην καθημερινότητα του πάσχοντα.
Οι ιδεοληπτικές σκέψεις είναι ενσωματωμένες σε ένα σύνθετο δίκτυο συναισθημάτων, αισθήσεων και συμπεριφορών, δημιουργώντας σημαντικό άγχος στην ζωή του ατόμου που τις έχει. Πολλοί άνθρωποι με ιδεοληψίες αναγνωρίζουν ότι είναι προϊόν του μυαλού τους και υπερβολικές ή ακόμα και παράλογες. Ωστόσο, η αγωνία που προκαλείται από αυτές τις ενοχλητικές σκέψεις δεν μπορεί να επιλυθεί με τη λογική.
Ιδεοληψίες – Αίτια
Μελέτες απεικόνισης του εγκεφάλου δείχνουν ότι οι έμμονες ιδέες σχετίζεται με μια νευρολογική δυσλειτουργία άγνωστης αιτίας που αναγκάζει τον εγκέφαλο να κάνει επαναλαμβανόμενες σκέψεις. Αυτό σημαίνει ότι οι εμμονές είναι σαν ένα τρόχο για χάμστερ. Όταν το χάμστερ κατεβαίνει, ένα άλλο παίρνει τη θέση του και ο τροχός συνεχίζει να περιστρέφεται. Αυτό σημαίνει ότι με την πάροδο του χρόνου οι ιδεοληψίες μπορεί να αλλάζουν σε περιεχόμενο, αλλά δεν σταματάνε από μόνες τους.
Η εμμονική σκέψη μπορεί να είναι και εποικοδομητική, όταν κατευθύνεται προς υγιείς στόχους και πραγματικά προβλήματα με εφικτές λύσεις. Αλλά για πολλούς ανθρώπους, αυτό δεν ισχύει και οι εμμονές τους έχουν να κάνουν μια πράγματα φανταστικά, που δεν έχουν λύσεις, ούτε βοηθούν στην ζωή.
Πως προκαλούνται όμως οι ιδεοληψίες;
Οι κύριες θεωρίες περιλαμβάνουν:
- Βιολογικοί παράγοντες. Οι εμμονές μπορεί να είναι αποτέλεσμα αλλαγών στη φυσική χημεία του σώματός σας ή στις λειτουργίες του εγκεφάλου.
- Γενεσιολογία. Μπορεί να οφείλονται σε γενετικούς παράγοντες, αλλά συγκεκριμένα γονίδια δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί.
- Μάθηση. Οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές μπορούν να μεταβιβαστούν από άλλα μέλη της οικογένειας με την πάροδο του χρόνου.
Παράγοντες κινδύνου
Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ή πρόκλησης εμμονικών σκέψεων περιλαμβάνουν:
- Οικογενειακό ιστορικό. Το να έχετε γονείς ή άλλα μέλη της οικογένειας με ιδεοληψίες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισής τους.
- Στρεσογόνα γεγονότα. Εάν έχετε βιώσει τραυματικά ή αγχωτικά γεγονότα, ο κίνδυνος μπορεί να αυξηθεί.
- Άλλες διαταραχές ψυχικής υγείας. Οι έμμονες ιδέες μπορεί να σχετίζονται και με άλλες διαταραχές, όπως αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών ή τικ.
Τυπικές εμμονές:
- Υποχονδρίαση
- Ενοχλητικές σεξουαλικές σκέψεις ή εικόνες
- Εξαιρετική ανησυχία για την τάξη, τη συμμετρία ή την ακρίβεια
- Επαναλαμβανόμενες παρεμβατικές σκέψεις ήχων, εικόνων, λέξεων ή αριθμών
- Φόβος χαθεί κάτι σημαντικό ή να γίνει κάτι λάθος όλη την ώρα
Ιδεοληψίες – Συμπτώματα
Ανησυχία. Η υγιής ανησυχία μας προειδοποιεί για πιθανά προβλήματα και παρακινεί την επίλυση των προβλημάτων. Μόλις ξεκινήσει η επίλυση προβλημάτων, η ανησυχία υποχωρεί. Έαν πάλι τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν, κάποια στιγμή έρχεται η υποδοχή και η ανησυχία πάλι αρχίζει να περιορίζεται.
Συχνά όμως το μυαλό μας παγιδεύεται σε μια ατελείωτη διαδικασία με αρνητικές εικόνες και καταστροφικές σκέψεις που μπορεί να μην συμβούν ποτέ. Τα άτομα με έμμονες ιδέες συχνά στέκτονται σε προβλήματα που δεν έχουν ξεκάθαρη λύση. Αντί να αποδέχονται και να διαχειρίζονται αυτές τις δύσκολες πραγματικότητες, τις θεωρούν ααπόδειξη της ματαιότητας των πραγμάτων.
Μηρυκασμός. Ο μηρυκασμός επικεντρώνεται στα γεγονότα του παρελθόντος. Είναι ουσιαστικά η προσκόληση σε λάθη, απώλειες, ενέργειες που έγιναν ή δεν έγιναν, ευκαιρίες που χάθηκαν για πάντα. Τα συναισθήματα που σχετίζονται με την εμμονή του μηρυκασμού είναι η ενοχή, η λύπη, ο θυμός και ο φθόνος. Ο μηρυκασμός συχνά συνοδεύεται από σκληρή αυτοκριτική, μνησικακία, έντονη κριτική προς τους άλλους και μια ακαταμάχητη πεποίθηση ότι αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά, τότε η υπάρχουσα δυστυχία θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί.
Ιδεοληψίες και έμμονες ιδέες – Αντιμετώπιση
Οι εμμονές είναι κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί και να θεραπευτεί. Η ψυχοθεραπεία και συγκεκριμένα η Γνωσιακή-Συμπεριφορική ενδείκνυται για αυτές τις καταστάσεις. Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία προσπαθέι να αντιμετωπίσει πρακτικά την ανησυχία και μηρυκασμό. Εστιάζει στη δράση και επιδιώκει να μειώσει την ένταση και τον συναισθηματικό αντίκτυπο των καταστροφικών μοτίβων σκέψης.
Η CBT λειτουργεί 1) αλλάζοντας τις πεποιθήσεις και τις υποθέσεις που προκύπτουν από τις ιδεοληψίες,, 2) οδηγώντας στην πρακτική αποδοχή, την αποστασιοποίηση και την ανακατεύθυνση της προσοχής σε άλλη σκέψη, 3) τη καλλιέργεια του θάρρους για την σκληρή δουλειά που χρειάζεται η αλλαγή της συμπεριφοράς.
Διαβάστε περισσότερα για:
